जगाला शेती शिकवणारा दुर्लक्षित नायक : डॉ.पांडुरंग खानखोजे

 कृषिप्रधान भारताला अन्नधान्य उत्पादनात स्वयंभू बनवणारे हरितक्रांतीचे जनक डॉ.स्वामिनाथन यांना भारतरत्न पुरस्कार मिळाला याचा आनंद आहेच.असे अनेक रत्न या भारतभूमीत होऊन गेले आहेत.काळाच्या ओघात ते विस्मृतीत गेले असले तरी अशा प्रसंगी त्यांचा आठव होतो.डॉ.स्वामिनाथन यांनी ज्यांच्या पासून कृषीक्रांतीची प्रेरणा घेतली असे ते जगाला शेती शिकवणारे डॉ.पांडुरंग खानखोजे.मला वाटते ते देखील भारतरत्नाचे आधिकारी आहेत. मेक्सिकन कृषी क्रांतीचे जनक असणारे डॉ खानखोजे यांचा एक शेतमजुर ते मेक्सिकन कृषीक्रांतीचे जनक हा प्रवास विस्मयकारक आणि थक्क करणारा आहे.

महान कृषी संशोधक 

महाराष्ट्र राज्य हे भारताच्या सांस्कृतिक, शैक्षणिक आणि सामाजिक विकासाचे केंद्र राहिलेले आहे, या मातीने कित्येक क्रांतिकारक घडवले आहेत, पण या मातीत रुजून थेट अमेरिकेत कृषी क्रांती घडवून आणणाऱ्या डॉ पांडुरंग खानखोजे यांचे कार्य म्हणूनच कृषी इतिहासात क्रांतिकारक म्हणून अमर झाले आहे.

पांडुरंग खानखोजे यांच्या बद्दल फार कमी लोकांना माहिती आहे, मात्र लॅटिन अमेरिका आणि मेक्सिकोत यांना देवत्व प्राप्त झाले आहे. नुकताच मेक्सिकोतील शापिंगो येथील नॅशनल अँग्रीकल्चरल स्कूल येथे त्याचा पुर्णाकृती पुतळ्याचा अनावरण सोहळा पार पडला. त्यावेळी त्यांच्या पुतळ्या खाली मेक्सिकन भाषेत लिहिलेल्या ओळी फार बोलक्या आहेत ; आता कोणीही गरीब भुकेने मरणार नाही ! 

या विधानावरून त्यांच्या कार्याची प्रतीची येते. 

संशोधक वृत्तीचे बीज 

पांडुरंग खानखोजे यांचा जन्म वर्धा येथील पलकवाडी या लहानशा खेड्यात झाला, त्याचे वडील सदाशिव खानखोजे हे ब्रिटिश न्यायालयात मध्ये पीटिशन राईटर होते, ब्रिटिश काळात सर्वसामान्य भारतीयांना त्यांचे हक्क मिळवून देण्यासाठी अर्ज लिहून देण्याचे काम ते करत. पांडुरंग यांचे आजोबा व्यंकटेश खानखोजे सुद्धा १८५७ स्वातंत्र्य स्मरत सामील होते. त्यांची कौटुंबिक पार्श्वभूमी त्यांच्या क्रांती कारण आयुष्याची सुरुवात होती असे म्हणता येईल. पांडुरंग यांनी प्राथमिक तसेच माध्यमिक शिक्षण हे नागपूर येथील नील हायस्कूल मध्ये केले. माध्यमिक शाळेत असताना त्यांचा संबंध सर्वप्रथम बांधव समाज या सामजिक चळवळी सोबत आला. या माध्यमातून त्यांनी १८९९ मध्ये आलेल्या दुष्काळी भागात शेतकऱ्यांचे मेळावे आयोजित केले होते. या दरम्यान पांडुरंग यांची कृषी क्षेत्रात ज्ञान लालसा वाढली होती. दुष्काळ का पडतो, तो कसा दूर करता येईल, याबद्दल प्रश्न त्यांना पडत होते. 

क्रांतीचा वसा आणि ठसा 

यावेळी देशात ब्रिटिश विरोधी वातावरण तयार झाले होते आणि स्वातंत्र्य चळवळ वेग घेत होती देशातील सशस्त्र क्रांतीच्या विचारांनी भारावून गेलेले तरुण पांडुरंग यांनी याच काळात छिदवडा येथील गोंड आदिवासी समाजाची बाजू घेऊन ब्रिटिश दडपशाही विरुद्ध मिळून बंड पुकारले, मात्र हे बंड फसले, आणि पांडूरंग यांना भूमिगत व्हावे लागले, पांडुरंग यांचे नाव ब्रिटीश सरकारने काळ्या यादीत टाकले, या कारणाने पांडूरंग हे प्रथमच चर्चेत आले. आणि त्यांचा संबंध मग देशभरातील विविध संघटना आणि जहाल क्रांतीकारकांशी आला. यावेळी त्यांची भेट ही लोकमान्य टिळकांशीही झाल्याची माहिती मिळते. तसेच स्वातंत्र्य विर सावरकर यांच्याशी त्यांनी पत्र व्यवहार केला होता. भुमिगत असतानाच सशस्त्र क्रांतीच्या दिशेने पांडूरंग हे जपान मध्ये गेले. तेथे युद्ध शास्त्र आणि सैनिकी प्रशिक्षण घेण्याच्या त्यांचा विचार होता. मात्र त्यांचा पदरी या बाबतीत निराशाच आली, यावेळी, 

मेक्सिको : मजूर ते प्रोफेसर 

१९०६ साली सेन फ्रान्सस्को हे अमेरिकेतील एक शहर भूकंपाने बेचिराख झाले होते.या शहराच्या पुनर्बांधणी साठी जगभरातून मजूर जाणार होते. अश्याच एका जहाजात संधीच्या शोधात पांडूरंग अमेरिकेत पोहोचले, सुरुवातीला ओळकीचे कुणी नसल्याने खानखोजे यांनी येथे शेत मजुरी करून आपली उपजीविका चालवली. अमेरिकेतील वास्तव्यात १९११ साली पांडूरंग यांनी 25 व्या वर्षी ओरेगॉन येथील कृषी विद्यापीठात प्रवेश मिळवत बी एसी अग्री पदवी मिळवली. पुढे १९१३ साली एमएससी पदवी मिळवत वॉशिंगटनमधील स्टेट कृषी महाविद्यालयात नोकरी पत्करली, यावेळी त्यांची ओळख ही प्रसिद्ध वैज्ञानिक जॉर्ज वॉशिंग्टन कार्व्हर यांच्याशी झाली. त्यामुळे शेतकरी समाजाला उपयुक्त अशा कृषिकार्याचं महत्त्व त्यांच्या मनावर ठसलं. म्हणून पुढचं शेतीविषयक शिक्षण त्यांनी चालूच ठेवलं. मिनेसोटा विद्यापीठातून १९१९ साली त्यांना कृषी शास्त्रातील डॉक्टरेट ही सर्वोच्च पदवी मिळाली. या पीएच.डी. पदवीसाठी त्यांनी गव्हावर सखोल संशोधन केलं होत. पिचडी संशोधन पुर्ण केल्यावर नंतर काही वर्ष डॉ. पांडुरंग यांनी मेक्सिकोमधील राष्ट्रीय कृषी विद्यापीठाच्या कृषी रसायन प्रयोगशाळेत काम केले. यावेळी स्थानिक मळेवाले आणि शेतकऱ्यांचे माती परीक्षणाचे अहवाल बनवण्याचे काम तेथे चालत असे, यावेळी त्यांचा तेथील शेतकऱ्यांशी जवळून संबंध आला. त्यामुळे शेतकऱ्यांचे प्रश्न अडचणी समजण्यास मदत झाली. दरम्यान त्यांनी स्थानिक मेक्सिकन भाषा शिकून घेतली. मेक्सिकोत तेव्हा मका हे मुख्य पीक होते, खानखोजेंनी संशोधनासाठी मका या पिकाची निवड केली. त्याच्या संशोधनाचे अहवाल सोनोरा येथील राष्ट्रीय संशोधन परिषदेत सादर केले यावेळी त्यांनी प्रथम क्रमांक पटकावला. यांची दखल घेत १९१९ साली त्यांना महाविद्यालयांत अध्यापनाचे आणि संशोधनाचे काम मिळाले. 

सुधारकी संशोधक 

यावेळी विद्यापीठातील कृषी सुधार प्रकल्पअंतर्ग्रत मेक्सिकोत अभ्यास दौरे काढले, स्थानिक शेतकरी आणि मळेवाल्याकडून त्याच्या समस्त्यांया स्वरूप जाणून घेतले आणि गहू आणि मका याचे सुधारित वाण तयार करण्याच्या संशोधन प्रारंभ केला त्यामध्ये पावसाळी व उन्हाळी हंगामात अधिक उत्पादक देणारे वाण,तसेच गव्हावर पडनाऱ्या तांबेर्‍याला प्रतिबंध करणारं वाण, बर्फाळ प्रदेशातही टिकून राहणारं कणखर वाण, कोरडवाहू जमिनीत टिकणारं वाण, उंच डोंगरातल्या शेतात पिकू शकणारं वाण अशा विविध गुणधर्माची प्रजाती त्यांनी विकसित केल्या. यामध्ये "टिओझिंटे" या मक्याच्या मुळ जंगली प्रकारच्या गवताशी घडवून आणत संशोधित अधिक उत्पादन देणारी आणि टपोऱ्या दाण्याचे मकाच्या वाण विकसित केले. पुढे डॉ.खानखोजे यांनी तीस मोफत मेक्सिकोत सुदूर भागात कृषी शाळा उघडल्या, आपल्या खाजगी मिळकतीतून प्रथम मेक्सिकोत जमिनी खरेदी करायच्या आणि त्या गरजू शेतकर्‍यांना वाटून टाकायचा सपाटा चालवला. जगाचे पोषण करण्यासाठी त्यांचे मानवतावादी आदर्श स्वप्नं त्यांनी पूर्ण केले.

भारतभूमीत परत ; गांधीजींच्या सहवासात 

१९०६ ते १९४९अशी ४३ वर्ष मेक्सिकोत राहून तेथील कृषी आणि सामाजिक सुधार कार्यात वाहून घेतल्यावर त्यांनी भारत स्वतंत्र झाल्याचे समजताच भारतात येण्याची इचछा व्यक्त केली, त्यांनतर मध्य प्रदेशचे कृषी मंत्री रा कृ पाटील यांनी त्यांनी कृषिसुधार समितीचं काम करण्यासाठी खानखोजेंना निमंत्रित केलं. मात्र एप्रिल 1949मध्ये परतल्यावरही त्यांना मुंबईच्या पोलिसांनी अटक केली, कारण ब्रिटिशांनी तयार केलेल्या काळ्या यादीत त्यांचं नाव अजूनही होतं. परंतु योग्य शासकीय छाननी होऊन त्यांना मुक्त केलं गेलं, भारतात आल्यावर डॉ पांडुरंग खानखोजेंना महात्मा गांधींच्या प्रेरणेने ग्रामसुधाराची ओढ लागली होती. म्हणून त्यांनी ‘मुक्तग्राम’ चळवळीचा एक आराखडा तयार केला. आकाशवाणीवरून शेतक् री मंडळीसाठी दरमहा व्याख्यानं देण्यासाठी कामगिरी दिली. १९५६ ते १९६४ पर्यंत त्यांनी ऐंशी व्याख्यानं दिली. याकाळात पांडूरंग ग्रामीण भागात वास्तव्यास होते. जगभर हरितक्रांती करणाऱ्या या संशोधकाचे नागपूर येथे १९६७ मध्ये झोपेत असतानाच वयाच्या ८१ व्या वर्षी अखेरचा श्वास घेतला. 

दुर्लक्षित नायक 

मेक्सिको देश त्यावेळी नुकताच १९१० च्या क्रांतीनंतर वसाहतवादाच्या बेड्या झटकून तरुण आणि प्रजासत्ताक बनण्याचा प्रयत्न करीत होता. या देशाच्या निर्माण अवस्थतेत मेक्सिको कला, वैज्ञानिक विकास आणि सामाजिक सुधारणांच्या क्षेत्रात होते. या प्रवासात या देशाची साथ दिली ती सातासमुद्रापार राहणाऱ्या डॉ पांडुरंग खानखोजे यांनी, तेही सदैव त्यांनी तेथे नवीन प्रगतीचा आणि विकासाचा आणि वैज्ञानिक क्रांतीने नव्या जगाचा झेंडा फडकावला. पांडुरंग खानखोजे अनेक कष्ट, उपासमार आणि भारताच्या स्वातंत्र्याच्या अखंड इच्छेनंतर आपल्या जुन्या क्रांतिकारक मित्रांच्या मदतीसाठी मेक्सिकोला पोहोचले. त्यावेळी ब्रिटिशांच्या तावडीत सापडले असते तर त्यांना कदाचित फाशीची शिक्षा भोगावी लागली असती. अमेरिकेतील तरुण गदर क्रांतिकारकांच्या प्रेरणा आणि प्रशिक्षणात सहभाग घेत असताना मेक्सिकन लोकांनी त्याच्याशी मैत्री केली होती. मेक्सिकोने खानखोजेंना मनापासून स्वीकारले, देश, धर्म, भाषा कुठलाही असो भुकेची प्रेरणा आपली सर्वांची सारखीच असते. हे फार विशेष आहे कि भारतात १९६६ साली भारतात हरितक्रांती साठी जेव्हा नॉर्मन बोरलॉग आणि एमएस स्वामीनाथन यांनी भारतातील हरित क्रांतीसाठी सांशोधन करण्यासाठी,मेक्सिकोमधील सोनोरा येथील संशोधन संस्थेची निवड केली होती, याच प्रयोगशाळेत पांडुरंग यांनी मूलभूत संशोधन केले होते.

नजीकच्या भविष्यकाळात खानखोजे यांच्या जीवनापासून प्रेरणा घेऊन वर्धा येथे, पांडूरंग खानखोजे कृषी विद्यापीठ स्थापन करावे. आज भारत कृषी उत्पादनात पहिल्या क्रमांकावर आहे त्याचे श्रेय खानखोजे यांना जाते.अर्थात आपल्याकडे खऱ्या हिऱ्याची पारख आणि किंमत क्वचितच होते.खानखोजे असेच दुर्लक्षित नायक आहेत.

How to write a winning SOP - Statement of purpose for Internship/Foreign University/PhD Application

               

             Generally, People who are applying for internships/short or long term research project or degree from foreign university much aware of the job of SOP and LOR; SOP is a short essay or paragraph. An SOP (statement of purpose) talks about the previous experience – National and international exposure research aptitude and academic qualifications included – and it must say why you think you’re fit for a course. It must capture your zeal and enthusiasm to get enrolled.

Here, I will share with you my way of writing an SOP as requested by some undergrad students who were unclear about SOP writing

1. Write about that turning point. ❤️ - everyone has a spark or point in life when they might have decided to take up science as a career. Love or passion for pursuing science

2. WHY you really need this opportunity ❓️- make it clear about the areas that you want to get trained in specific, such as learning a lab-based technique or it can be as simple as gaining exposure to day-to-day scientific research happening in a lab.

3. WHAT you have done so far to achieve the "said-goal" ❓️

4. Describe your academic background, preparation, and training - Any kind of relevant work or internship experience as related to the field you are applying to ( it may your thesis work, Project work your awards

Anyone can write about their dream or passion, however, that is not enough. It is always good to show the effort that you have put in making your dream into reality. This will make your application stand out and show that you actually work towards your set goal.

This can be highlighting the awards, good grades, previous research experience, outreach activities, science blogging or science-related activities that you have already done. This information is often found in your CV, so don't just repeat the same, write about the story or inspiration behind it and insights on what you gained from it. If possible relate and extend the story to the current opportunity.

4. WHAT you can contribute to the lab that you are interested in joining❓️A specific skill that you can offer to help with the lab's scientific research and progress.

------

🌼Tips🌼

✔️ Always be genuine, tell YOUR story, and make sure your passion comes across in the writing.

✔️Put effort in avoiding grammar mistakes, do spell check and if possible ask someone to read it to see if they can understand your writing clearly.

❌️ Never ask someone to write your SOP.

❌️ Don't copy or plagiarize

Vision forward 2021

Though the year was overall challenging and not productive as it is for many of us, here I have listed some highs and lows of my year to give me a clear vision forward in 2021 🌼 with hope 🙌




Professional 👩‍🔬

🌼Highs🌼
📍Published my first- first author paper in Jan 2020 - learnt the process of scientific publishing first hand as a corresponding author.
And then COVID happened and messed up all the plan😅
📍Submitted a manuscript and it is under review now 🙌
📍Clear GATE 2020 With score 640 and 550 Rank
📍 Participated in BHU- Organised Agriculture Science Congress Research competition and won best poster award amoung more then 100 delegates🎊
📍Participated in many online conference did not won anythings 🌼
📍 Shared my experience in applying to internships and SOP writing with few students from India via one-one sessions, reviewing applications etc.
📍 Write DBT-JRF, CSIR JRF exam in October and November and score well but didn't qualified
📍 Joined Unacademy Plus platform an online coaching institute in india for CSIR and JRF examination and enjoying a lot 

📍 Published a first book with Dr.Khonde and Mrs Shilpa tarte who also my UG adviser and mentor on cell biology in October- November 


🌼Lows🌼

📍Delay in work due to COVID, eventually leading to postponment of my thesis submission to 2021.

❤️ Personal ❤️

🌼Highs🌼
📍Sister Got his first job in MGM Medical College as assistant professor in dept of Physiotherapy🎊
📍 Adopted some good habits and learned lot about relationship and people's nature🌼
📍 Construct and renewal of our living house and build 2nd floor which are more comfortable to us to live
📍My family and I survived the pandemic - which literally is the first thing I want even for the next year!
🌼Lows🌼
📍Anxiety attacks due to the challenges in personal as well professional carrier
📍 Thinks lot but nothing to did in exercise personal health weight loss even weight gain by 5-6 kgs
----
This exercise is super useful in goal setting, I suggest you to try🙌
x

Cow’s antibodies could be the newest weapon against COVID-19

Time for a different type of HERD IMMUNITY!🐄

Last week it was reported that a biopharmaceutical company in the US are using genetically modified cows to produce antibodies that could help us to fight COVID-19. I was intrigued when I saw the headline so had to do some more digging.

As coronavirus marches around the globe, a sleepy town on the rugged Maine coast has become an unlikely nucleus in researchers’ efforts to combat the disease, known as COVID-19. The Jackson Laboratory, a is rushing to produce stocks of a transgenic animal that scientists hope will help them to understand the virus.

.

So what makes cows so special?

Cows make good antibody factories, and not just because they have more blood than smaller animals engineered to synthesize human versions of the proteins. Their blood can also contain twice as many antibodies per millilitre as human blood

Well, they actually produce a load of antibodies. Because they have more blood than humans but they can also produce twice as many per millilitre compared to humans! And they produce a wider variety of antibodies - more on that in my next few posts - so increasing the chances that one of them will work when trying to fight the coronavirus.

Ok... so cows might have more antibodies but how is that going to help us?

There is something called artificial passive immunity. This uses externally produced antibodies to fight off disease. Here the cows can produce human antibodies on mass. Those antibodies have been shown to have positive effects so far in animals that have been infected with the virus. ⚠️ PSA - this data has not yet been peer-reviewed or published yet. These antibodies are scheduled to be tested in human clinical trials 👫this summer to test their effectiveness at preventing COVID-19.

.

It will be interesting to see more data and results from this company. But it sounds like another promising angle. Although so far no antibodies generated by animals have been approved to treat any disease.🦠

.

Let's see what their next moo-ve is! Sorry I had to 🙈

.

गणोबा

मी आठवीत असतानाची गोष्ट असेल. आमच्या batch मधून 4 विद्यार्थी NTSE mains साठी सिलेक्ट झालो होतो. (ही राष्ट्रीय पातळीवरील परीक्षा असून दहावी शिक्षण पूर्ण होईपर्यंत केंद्र सरकारची स्कॉलरशिप मिळते.)

त्या तीन जणांमध्ये मी ही होतो. आमची वेगळी शिकवणी असायचो. त्यावेळी गणित शिकवणारे जे सर होते ते मला मागील दोन वर्षांपासून ओळखत होते. त्यामुळे त्यांना माझ्या स्वभावाची कल्पना होती. 

गणित..कध्धी म्हणजे कध्धीच आवडलं नाही मला! म्हणजे मार्क कमी मिळायचेच पेपरात भोपळे मिळायचे असं काही नाही बरं का.. पण गणित म्हटलं की कंटाळाच यायचा.. अगदी पाचवी-सहावीत असल्यापासूनच... माझे काही मित्र अगदी हिरीरीने अल्जेब्रा / भूमितीतली प्रमेय सोडवत बसलेले असायचे, आणि माझं लक्ष गणिताच्या तासाला कायम वर्गाच्या बाहेर खिडकीतून दिसणाऱ्या रस्त्यावर, झाडांवर, पक्ष्यांवर असायचं!! या रुक्षपणात इतकं रंगून जाण्यासारखं काय आहे? हे कोडं मला कधीच उलगडलं नाही...पण शाळा कॉलेज युनिव्हर्सिटी वगैरेंना माझी कधीच दया आली नाही..!! आणि वर्गमुळं, घनमुळं, परिमिती, त्रिज्या, चक्रवाढ व्याज अशा भीतीदायक शब्दांची आक्रमणं माझ्या कोमल मनाला घायाळ घायाळ करत राहिली..

दोन दोन मुलांची एक जोडी.. आणि नेमका मी होतो गणिताच्या प्रचंड वेड्या आणि आमच्या शाळेतल्या सगळ्यात हुशार मुलासोबत ( आज महाशय IIT-Madras ला पदव्युत्तर पदवीचे शिक्षण घेत आहेत) त्याला काहीही यायचं इयत्ता सातवीत... 

मला भयचकित व्हायला व्हायच.. माझं मन त्याच्याविषयीच्या अत्यादराने आणि स्वतःविषयीच्या आत्यंतिक न्यूनगंडाने भरून आलं!

सिलिंडरचे volume काढण्याचा फॉर्म्युला वापरून एक गणित सोडवायचे होते. मी फॉर्म्युला वहीत लिहिल्यावर सर म्हणाले हा फॉर्म्युला चुकीचा आहे. Square नसून Cube आहे (मला ते सगळे एकसमान वाटायचे)  सरांनी सांगितलेलं चुकीचं कसं असेल, असा विचार करून मी लगेच फॉर्म्युला बदलला. 

उरलेले दोघे प्रश्नार्थक बघत होते कारण त्यांनीही Square असलेलाच फॉर्म्युला लिहिला होता. पण सरांना उलटप्रश्न विचारण्याची कुणी हिंमत करेना. शेवटी सर हसले आणि म्हणाले "तुम्ही इतका लवकर विश्वास कसा ठेवू शकता कुणावर? या विषयाचा वर्षभर तुम्ही स्वतः अभ्यास केलाय  आणि मी सांगतोय म्हणून लगेच स्वतःच्या ज्ञानावर बोळा फिरवणार का? असा पटकन विश्वास ठेवायचा नसतो. उद्या मी काही सांगेन किंवा तुमचे पालक काही सांगतील म्हणून तुम्हाला माहिती असलेली बरोबर गोष्ट सोडून चुकीची गोष्ट स्वीकारायची नाही."

 

हा प्रसंग आजही तितकाच ठळक लक्षात आहे. स्वतःचं ज्ञान आणि त्या ज्ञानातून आलेलं मत हे इतर कशापेक्षाही लाखमोलाचं असतं. वय आणि अनुभवाचा आदर जरूर करावा, पण त्याला पूर्णतः किंवा अंशतः submit करुन आपलं ज्ञान हे कधीही biased आणि प्रदूषित करून घेऊ नये. 

To the world of free knowledge and free opinions!

गणिताशी आता तसा काही संबंध नाही.. पण नात्यांमधली प्रमेय, आयुष्यातली कठीण गणितं सोडवायला वरच्या सुविचाराचा फॉर्म्युला मला करेक्ट कळून आलाय 

PS : ती स्कॉलरशिप नंतर मला मिळाली आणि मी खऱ्या अर्थाने ज्ञानार्थी झालो, या दोन्हीचं श्रेय सरांना जातं. 😇

न पाठवलेली पत्रे

Dear Bestfriend,

I was waiting for the right time from many days to tell you this but now I’m taking out all my courage to confess this.

People said that best friends are friendzoned  people I do not agree with it Our friendship never started with love. But now I think I’m falling for you.

Yes, I love you. I’ve loved you since the first time you cared about me in my bad days. I love you since the time we started making fun of each other.

Surprised? Yeah you should be.

I love the way you care for me. I love you for your support in my right things and scoldings in the wrong. I love the way you do idiotic stuffs with me.

I love the way you take off time for me from your busy schedule.

You know what’s hard? 

Keep smiling face and making fun of you when you tell me about your Crush. 

Now imagine how I felt when you told me about the guy you were dating.

But it was not much hard for me earlier but it becomes challenging for me too. 

I managed that thing by writing my feelings on a paper.

But when it comes something more difficult for me, and knowing you broke up  I gathered a little courage to tell you this.

So without any regret now, if you don’t have feelings for me, I’ll keep loving you for the rest of my life until life itself gives some reason to hate you .

Lastly I’m sorry for my bad attempt to convert our friendship into relationships

Yours ....

UPSAC 2020 Yo, I won the first, best paper prize! 😁

UPASC- 2020

Receiving best poster award

In the picture, I am with, Capt. Vikas Gupta, Dr I.N. Mukherjees, Dr P.K Singh,  Professor IAS BHU, &  Dr Trilochan Mahapatra, well-known biotechnologist and Plant Breeder and DG of ICAR, Delhi

                    5^th UTTAR PRADESH AGRICULTURAL SCIENCE CONGRESS 2020  (UPASC-20) is UPCAR and Agricultural Research Council of India organised symposium (happened month of February, late post, because I just got the time to share).

The symposium was supported by five major agriculture institute in India which includes NABARD, International Potato Research Center, IARI, New Delhi, UPCAR, IAS BHU, Looking back, I feel like I have improved my presentation skills over time since I joined Masters. Before coming out of my home town, I used to think, "OMG, I am little stammer also not a Fluent English speaker, a guy from a small town, also I am just a master student while maximum participants pursuing their PhD in the respective subject in well known Institute and research centre in nationwide,  I am no way comparable to these Students who already from very decent background and no matter how hard I try but how can I compete against them"

Even though I am not a trained public speaker in my mother tongue. I attend many Conferences and such competition before in my UGs but that situation is much different. however, speaking in English, I was never that confident!

However, after coming at BHU, I have changed my perception. I have developed my confidence in presenting science, in English! I don't consider myself a pro-presenter, however here are certain things I follow while making slides for any presentation:

 

1) The audience - knowing the audience helps in the tailor-making introduction, to decide the extent of simplification required.

2) Time limit - to decide the amount of content.

3) The storyline or the flow: This includes deciding what goes first, second, third and so on. Choosing the important data that is required to support the story. i.e the most important finding. Definitely, it is impossible to present all the data you have!

4) Colour or theme: I prefer black text, white background and pink and green for text highlights. 

I think it is better to use multi colours.

5) Animations: I like using the "appear" animation in my slides as it helps in getting the focus to what I am talking as I click

6) Practice: No matter how much experienced you are, it is always best to practice. This helps in efficient time management and in adding or removing a few slides.

Hope this helps, is anything missing here? Add in the comments if any!

 

स्वतःस पत्र

Heyyy हृषीकेश,

तुला माहीत आहे तु मला सगळ्यात ज्यास्त का आवडतोस ? कारण तुझ Dedication कुठल्याही भावना,संबंध, आणि प्रसंग त्यात तुझं अगदी भान हरपून करणं मला प्रचंड आवडत.

आज बरेच दिवस नाही नाही तर कित्येक दिवस झाले असतील ना आपल्याला निवांत बोलून? असो. आज थोडं बोलूयात.

आयुष्याची 22वर्ष. ही सुरुवातीची 22 वर्ष तू चांगल्या गोष्टी शिकण्यात घालवलीस. तुला  अभ्यासात हुशार बनायचं होतं, स्पर्धांमध्ये यश मिळवायचं होतं आणि एवढंच नाही तर तुला माणसं जिंकनही शिकायचं होतं. पण आता एक लक्षात येतंय का तुझ्या? तू खुश आहेस का यात? या बावीस वर्षात बऱ्याच वेळा तू हा खेळ पूर्णपणे चुकीचा खेळालास अरे. मुळात या खेळात तू कोण बनणार हे शोधण्यापेक्षा जास्त तू कोण आहेस हे शोधण्यातच जास्त लक्ष द्यायला हवं होतंस तू.

असो. भूतकाळात रमणारा तू नाहीस. म्हणून आता थोडं भविष्याबद्दल बोलूयात. आता तुझे विचार हळूहळू प्रगल्भ होत चाललेत. पण प्रत्येकाच्या आयुष्यात येतात तसे कठीण पॅच तुझ्या आयुष्यातही आले, आणि पुढेही येणार, अनेक विचार एकाच वेळी तुझ्या डोक्यात थैमान घालत बसतील. तू यातून बाहेर पडूच शकणार नाहीस असंही जाणवेल. आयुष्य खडतर बनत जाईल एखाद्या रॉक पॅच सारखं. तू फक्त स्वतःशी प्रामाणिक राहा. शांतपणे निर्णय घे. जगात तू विचारही केला नसशील एवढ्या सुंदर गोष्टी आहेत.

हे बॅड पॅच जसे जात येत राहतील तसंच माणसंही येतील आणि जातील. काही फक्त तुला सोडून जातील तर काही जगाला. शेवट हा जगण्याच्या अविभाज्य भाग आहे अरे. जी गोष्ट सुरू झाली तिला शेवट आहेच, पण मी आधीच म्हटल्याप्रमाणे सर्व गोष्टी वर्तुळात फिरतात त्याप्रमाणे एका Orbit नंतर आपण दुसऱ्यात प्रवेश करतात आणि हा पुढचा orbit गेल्या orbit च्या energy state पेक्षा उच्च असा असतो. जेव्हा अस होत नाही ते म्हातारपण आणि मृत्यू तुला माहीत आहे मृत्यू म्हणजे काय कोणीतरी लिहलंय, “मरेपर्यंत जगण्याला पर्याय नसतो.” पिकलेल्या पानांपेक्षा तरुण मृत्यू जास्त हादरवून टाकतात. त्यातही जवळच्या माणसांचे मृत्यू काळजात वेगळीच जखम करून जातात. तू निर्भीड बन. अश्या प्रसंगात इतरांना तुझी खूप गरज लागणार आहे.

मृत्यूशिवाय अनेकदा गैरसमजांमुळेही माणसं तुझी साथ सोडतील. यातल्या अनेकांना तुला गमवायचं नसेल. संयम राख. शांत डोक्याने निर्णय घे. त्यांना बोलुदेत, त्यांचे निर्णय त्यांना घेऊदेत. तुला हव्या असलेल्या गोष्टी तुला शेवटी मिळतीलच. अगदीच सर्व नाही पण त्यातला काही गोष्टी तू deserve करतोस. मनाची तयारी ठेव. अनेक सुंदर opportunities तुझ्याकडे येतील. जग सुंदरच आहे अरे.

जाता जाता एकच मागणी आहे माझी. मला तेवढं माफ करशील ना? बऱ्याचदा चुकीचं वागले मी तुझ्यासोबत. खूपदा confuse केलं मी तुला. तुला लवकर ओळखता आलं नाही रे मला. तुझ्या भावनांशी खेळले, तुला दुखावलं एवढंच नाही तर रडवलं देखील. पण तू मात्र मला कधीच खाली पडू दिलं नाहीस. माझं जगणं समृद्ध केलंस बघ तू. लब्यु रे I really Love you यापुढे मात्र मी नेहमीच तुझ्या निर्णयांना न्याय द्यायचा प्रयत्न करेन.

तुझीच 

Dear Diary 

हृषीकेश

This Morning early morning

Only if you want to study,
I'll 😊 Yes I 'll
get up early in the morning,
if not ten hours! 

It is
pleasant to read night,
a little sleep in the morning,

and the eyes ask!
There is no test and no
study today - but at the dawn of
the dawn fall out of the bed!

Warmed to cold water - With Mother,
the temple has gone to the temple,

"Is there a temple going?"
All the questions were made.

"Dear Benevolent Lord",

I believe it is - then, why I went to the temple, why prayer ?

"Dear one,
It's good to go to the temple!
"For Mother's loving desire!

For my policy! ???

" God is the place of love "
with the goddess ????
worshiping the stones,
early in the morning- in the morning!

----------------------------------

Well, it is good to say that it is good, but mom says it is good. then it's good
😊😊😊

पाउलो कोएलो

मला (बि)घडवणारे लेखक - भाग १ 

मला आठवतंय तेंव्हा पासून पुस्तकं मला प्रियं. माझ्या आई बाबांमुळे लहानपणीच पुस्तकांबद्दल अपरंपार प्रेम आणि जिव्हाळा होता मला. आत्तापर्यंच्या वाचन प्रवासात वाचलेल्या लेखकांमधून असं निवडून लिहणं फार कठीण काम वाटतं मला. माझ्या वाचनाची सुरवात मराठीने झाली. पुलं , अत्रे यांच्यापासून मग खांडेकर, शिरवाडकर, विजय तेंडुलकर,रणजित देसाई ,विश्वास पाटील, वीणा गव्हाणकर, माझे वडील जवळपास लेखक वाचून झाल्यावर बाबांनी मी साधारण सातवीत असताना हेलन केलर ची अनुवादित पुस्तकं आणून दिली. ती झाल्यावर मग लिओ टॉलस्टोय ची बायोग्राफी वाचली आणि मग का कोण जाणे अनुवादित पुस्तकं वाचून मन भरेनासं झालं. तूप वरण भात तोच असला तरी जेंव्हा आपण तो चमच्याने न खाता हाताने खातो तेंव्हाच पोट भरल्याची तृप्ती मिळते …. तसंच काहीसं. ११वीत देवगिरी कॉलेजला गेल्यावर भाषेचा परीघ विस्तारला आणि इंग्रजी साहित्यात गोडी वाढली. माझं पाहिलं इंग्रजी पुस्तक मला बाबांनी आणून दिलं. मला वाटतं माझी इंगजी साहित्यातली आवड केवळ ह्या लेखकामुळे निर्माण झाली. मी ह्या लेखकाची आणि माझ्या बाबांची मला हे पुस्तक दिल्यामुळे काम ऋणी राहीन. माझी हि सिरीज ह्या लेखकाच्या उल्लेखाशिवाय पूर्ण होऊच शकत नाही . ह्या लेखकनंतर जागतिक ख्यातीचे , मोठे मोठे पुरस्कार मिळालेले कित्येक लेखकांची पुस्तके मी वाचली. आवडलीही. पण तरीही हा लेखक माझ्या वाचनप्रवासात फार मोठी भूमिका बजावून गेला. तो म्हणजे “पाउलो कोएलो”!
पाउलो कोएलो यांचा जन्म ब्राझीलचा. कडक कॅथॉलिक कुटुंबात वाढलेल्या पाओलोनी जेंव्हा वयाच्या सतराव्या वर्षी आईला सांगितलं कि मला लेखक व्हायचं आहे तेंव्हा प्रवाहाविरुद्ध जाऊ पाहणाऱ्या आपल्या मुलाच्या डोक्यावर काहीतरी परिणाम झाला आहे असा विचार करून त्यांच्या आईवडिलांनी त्यांना मेंटल इन्स्टिट्यूट मध्ये दाखल केलं. तिथून साधारण तीन वेळेस त्यांनी पळून जायचा प्रयत्न केला आणि शेवटी तीन वर्षांनी त्यांची तिथून सुटका झाली. नंतर ते एक हिप्पी आयुष्य जगले आणि ब्राझिलियन भाषेत त्यांनी गाणी लिहिली . काही काळ ड्रग्स च्या आहारी गेले. साधारणतः १९८२ मध्ये त्यांनी “हेल अर्काइव्हस” हे पुस्तक लिहिलं. ह्या पुस्तकाची विक्री फार झाली नाही. त्यानंतर त्यांना सॅनडियागो इथे तीर्थस्थानी जाताना अध्यात्मिक जागृती झाली आणि त्यांनी “पिलग्रिमेज” हे पुस्तक लिहिलं जे १९८७ साली प्रकाशित झालं. हा पाओलो कोएलो यांच्या आयुष्यातला टर्निंग पॉईंट होता. लेखक होण्याचं त्यांचं स्वप्न ते पूर्ण करत होते. ह्या काळात त्यांनी गाण्यांचे बोल लिहिण्याचं करिअर सोडून दिलं लेखक बनण्याचं आपलं स्वप्न पूर्ण केलं. त्यानंतर त्यांनी एक असं पुस्तक लिहिलं ज्याने कित्येक लोकांचं आयुष्य बदललं. खरंतर सुरवातीला ह्या पुस्तकाला प्रकाशित करायला कुठलंही मोठं पब्लिशिंग हाऊस त्यांना मिळालं नाही . मूळ पौर्तुगीज भाषेमध्ये लिहिलेलं हे पुस्तक एका छोट्याश्या पब्लिशिंग हाऊसने प्रकाशित केलं. केवळ ९०० प्रति त्यांनी प्रिंट केल्या. त्यांच्या नवीन पुस्तकासाठी “ब्रिडा”साठी त्यांनी मोठं पब्लिशिंग हाऊस शोधलं आणि ह्याच दरम्यान त्यांचं ते पुस्तक लोकप्रिय व्हायला लागलं आणि पाहता पाहता ह्या पुस्तकाच्या ८३ मिलियन कॉपीज विकल्या गेल्या. आजपर्यंतच्या

आजपर्यंतच्या पुस्तक विक्रीचे सर्व रेकॉर्ड्स ह्या पुस्तकाने मोडले. जवळपास ७० भाषांमध्ये अनुवादित केलेले हे पुस्तक गिनीज बुक ऑफ वर्ल्ड रेकॉर्ड्स मध्येदेखील नोंदवल्या गेलं आहे. माझ्या अत्यंत आवडतं असं हे पुस्तक – “द अल्केमिस्ट “! त्यांनी जवळपास तीस एक पुस्तकं लिहिली आहेत. इलेव्हन मिनिट्स,विच ऑफ पोर्टेबेलो, द जाहीर,बाय द रिव्हर पीएड्रा आय सॅट डाऊन अँड वेप्ट हि माझी आवडती पुस्तकं. कालांतराने पाउलो यांचं लिखाण खूप कमर्शियल झाल्यासारखं वाटत गेलं आणि त्यांच्या लिखाणातला आत्मा कुठे तरी हरवला आहे असं वाटायला लागलं. पण असं जरी असलं तरी त्यांनी लिहिलेल्या अल्केमिस्ट ह्या पुस्तकाने आयुष्याच्या वेगवेगळ्या टप्यांवर मार्ग दाखवला आहे. ह्या पुस्तकाची एक सर्वात मोठी जादू म्हणजे अगदी वयाच्या कोणत्याही वयाच्या व्यक्तीला जेंव्हा जेंव्हा अडचणीत सापडेल, खचून गेले तेंव्हा तेंव्हा ह्या पुस्तकाने अनेकांच्या मनात आशेचा दिवा जागवला आहे

“द अल्केमिस्ट” हि बघायला गेलं तर एक सरळ साधी गोष्ट. सॅनडियागो नावाच्या मेंढपाळाची. तो एका छोट्याश्या खेड्यात राहत असतो. आपल्या मेंढ्याना कुरणात नेणे, त्यांची निगा राखणे हेच त्याचं आयुष्य. त्याला सतत एक स्वप्न पडत असतं. त्याला वाटतं ह्या स्वप्नात कदाचित एखादी भविष्यवाणी दडलेली आहे. म्हणून तो जवळंच असलेल्या एका खेड्यातल्या भविष्य सांगणाऱ्या बाईला ह्या स्वप्नाच्या अर्थाबाबत विचारतो. ती त्याला सांगते हि इजिप्त देशातल्या पिरॅमिड्स जवळ त्याला एक खजिना मिळणार आहे. आणि मग सॅनडियागो हा खजिना शोधण्यासाठी बाहेर पडतो आणि त्याच्या ह्या प्रवासाची हि कथा. त्याला सर्वप्रथम भेटतो सालेम चा राजा. तो सॅनडियागोला इजिप्तला जाण्याच्या बदल्यात त्याच्या सर्व मेंढ्या विकायला सांगतो आणि पर्सनल लेजंड ची माहिती देतो. पर्सनल लेजंड म्हणजे आपल्याला आयुष्याकडून अपेक्षित असलेलं ध्येय. ह्या प्रवासात त्याला हे समजून चुकत कि पर्सनल लेजंड म्हणजे जेव्हा आपण आहोत त्या पेक्षा अजून चांगले, परिपक्व होतो तेंव्हा आपल्याला आयुष्याचं ध्येय, सार समजतं. जेंव्हा आपण मनापासून एखादी गोष्ट मागतो तेंव्हा संपूर्ण ब्रम्हांड ती गोष्ट सत्यात आणायला मदत करते . 

हि ह्या पुस्तकाची थीम आहे. पुढे ह्या प्रवासात त्याला त्याचं प्रेम मिळतं, त्याचा मेंटॉर मिळतो , अल्केमिस्ट कडून त्याला स्वतःबद्दलच्या खूप गोष्टी कळतात. पुढे तो इजिप्तच्या पिरॅमिड्स पर्यंत पोहोचतो.खूप खणतोपण त्याला खजिना सापडतंच नाही. तिथे दोन चोर येतात त्याला लुटतात. त्यांना तो आपल्या स्वप्नाबद्दल सांगतो. त्यातला एक चोर त्याला मुर्खात काढतो. ती म्हणतो मला हि एक स्वप्न नेहेमी पडायचं कि एका छोट्याश्या गावात एका झाडाखाली चर्चजवळ एक खजिना पुरून ठेवलेला आहे. स्वप्नांवर विश्वास ठेवायचा नसतो. पण सॅनडियागोला कळतं कि ते गाव त्याचंच आहे आणि ते झाड म्हणजे तेच ज्याच्या खाली झोपलेलं असताना त्याला खजिन्याचं स्वप्न पडायचं. तो आपल्या गावी परततो आणि झाडाखाली खणल्यावर त्याला खजिना मिळतो. ह्या पुस्तकातून जे काही अनुभवायला मिळतं ना ते असं शब्दात सांगणं कठीण आहे. ते वाचून प्रत्यक्ष अनुभवूनच समजतं.

कित्येकदा आपण एखाद्या स्वप्नाच्या मागे धावतो. ते पूर्ण व्हावं म्हणून खूप प्रयत्न करतो पण कधी कधी ते प्रत्यक्षात येत नाही. आपल्याला अपेक्षित यश , फळ मिळत नाही आणि आपण खचून जातो. खरंतर हीच ती वेळ असते जिथे अजून जोमाने प्रयत्न करायचा असतो कारण आपण यशाच्या अगदी जवळ पोहोचलेलो असतो पण आपल्याला ते दिसत नाही आणि आपण हार मानतो. जर सॅनडियागोने मी एवढा इजिप्त पर्यंत प्रवास केला, कित्येक अडचणींचा सामना केला तरी मला खजिना मिळाला नाही असा विचार केला असता, त्या चोराचं बोलणं निगेटिव्हली घेतलं असतं तर त्याला मूळ खजिना सापडलाच नसता. कित्येकदा कोण्या एका ठिकाणापर्यंत पोहोचणं म्हणजे स्वप्नपूर्ती नसते त्या प्रवासात जे आपण शिकतो, अनुभवतो आणि माणूस म्हणून प्रगल्भ होतो तो खरा खजिना. ह्या पुस्तकात पाउलो कोएलोनी कित्येक अशी वाक्य लिहिली आहेत जी फार फेमस कोट्स म्हणून नावाजली गेली . ह्या पुस्तकाची कथा विस्ताराने सांगणं कठीण आहे पण ह्यातले काही कोट्स ज्यांनी कित्येकांची आयुष्य बदलली ती सांगितल्या शिवाय हि पोस्ट पूर्ण होऊच शकत नाही.

“When we love, we always strive to become better than we are. When we strive to become better than we are, everything around us becomes better too.”

“आपण जेंव्हा प्रेम करतो, तेंव्हा आपण आहोत त्यापेक्षा अजून चांगले बनण्याचा प्रयत्न करतो. आणि जेंव्हा आपण असा प्रयत्न करतो तेंव्हा आपल्या आजूबाजूचं जगही आपोआप चांगलं बनत जातं .”खरं प्रेम ते असतं जे आपल्याला एक चांगली व्यक्ती बनवतं. मग ते आपल्याला मिळो अथवा न मिळो. त्याला पूर्णत्वाचा हव्यास नसतो. ते असतं आपल्या साथीला. आपल्या सुखदुःखात आपल्या सोबतीला. त्याचा आधार वाटतो आपल्याला. ते खंबीर बनवतं, एकटेपण एन्जॉय करायला शिकवतं आणि आपल्याला स्वतःचीच एक सुधारित आवृत्ती बनवतं आणि मग आपलं जगही सुंदर बनत जातं.

“And, when you want something, all the universe conspires in helping you to achieve it.”
आणि जेंव्हा तुम्हाला एखादी गोष्ट हवी असते , तेंव्हा संपूर्ण ब्रह्मांड ती गोष्ट तुम्हाला मिळो ह्यासाठी तुमची मदत करतं ”
ओम शांती ओम मध्ये शाहरुखचा ” सारी कायनात”वाला डायलॉग फार फेमस झाला होता. ह्याचंच मूळ ह्या कोट मध्ये आहे. आज कित्येक लाईफ कोच ह्या थेअरी वर बोलतात. कित्येक वर्षांपूर्वी पाउलो कोएलो ने त्याच्या पुस्तकात मांडलं आहे. जेंव्हा एखादी गोष्ट आपल्याला खरंच हवी असते आणि त्या साठी आपण प्रयत्नशील असतो तेंव्हा ती नक्कीच प्रत्यक्षात येते. विश्वासाची, स्वतःवरच्या श्रद्धेची ताकद काही औरच असते. हेच खरं!
“Remember that wherever your heart is, there you will find your treasure.”
“तुमचं हृदय कुठे आहे ते लक्षात ठेवा, तिथेच तुम्हाला तुमचा खजिना सापडेल”
कित्येकदा लोकं म्हणतात कि हृदयाचं नाही डोक्याचं ऐकावं. ते जास्त प्रॅक्टिकल असतं. पण खरं सांगायचं झालं तर जे मनातून, हृदयातून येतं तेच आपल्याला अधिक भावतं. अगदी एखाद्याचं लिखाण म्हणा, गाणं म्हणा, चित्र म्हणा किंवा काम म्हणा… जे आतून येतं ते नेहेमीच ठळक आणि सुंदर दिसतं. कुठलीही गोष्ट मनापासून करणं हे महत्वाचं आहे असं आई कायम सांगायची. ते का हे आता पटलं. जीव ओतून केलेली कोणतीही गोष्ट मग ते काम असो , कला असो व प्रेम असो नक्कीच आनंद देणारी ठरते. धडधडणारं हृद्य आणि संवेदनशील मन हि खरंतर देणगी आहे असं मला वाटतं कारण गर्दीतून तेच आपल्याला वेगळं बनवतं .

“People are capable, at any time in their lives, of doing what they dream of.”
“माणूस हा त्याच्या आयुष्यातल्या कुठल्याही वळणावर स्वतःचे स्वप्न साकार करण्यासाठी सक्षम असतो “कित्येकदा काही वर्ष प्रयत्न करूनही आपल्याला हवं तसं न झाल्याने आपण खचून जातो. कित्येक जण आता या वयात काय शक्य होणार आहे म्हणून आपली स्वप्न एका गाठोड्यात बांधून टाकतात. खरंतर उशीर कधीच झालेला नसतो. आपली स्वप्न आपण वयाच्या कुठल्याही टप्प्यावर पूर्ण करू शकतो . स्वप्न बघण्याचा आणि ती पूर्ण करण्याचा अधिकार आपणा सर्वांना आहे. आपल्यामध्ये खूप शक्ती असते. कित्येकदा आपल्याला त्याची कल्पनाही नसते. हाच आपल्या मध्ये दडलेला खजिना असतो. कधी कधी काही अप्रिय घटनांमुळे आपल्याला जगणं नको होतं. पण खरंतर हा सगळा आपल्या आत्मशोधाच्या प्रवासाचा एक भाग असतो जो आपल्याला आपल्यासाठी ठेवलेल्या खजिन्यापर्यंत पोहोचवतो.

अश्या अनेक गोष्टी , अनुभव ह्या पुस्तकातून मिळतात. मला वाटतं “द अल्केमिस्ट” हे पुस्तक मी आत्तापर्यंत वाचलेल्या सर्वोत्तम पुस्तकांपैकी एक आहे! सोनं केवळ चकाकतं म्हणून ग्रेट नसतं तर ते तापलं तरी नष्ट होत नाही उलटं अजून लखलखतं . अल्केमिस्ट ह्या शब्दाला मराठी शब्द कदाचित किमयागार असू शकेल. अशी व्यक्ती जी कुठल्याही धातूचं रूपांतर सोन्यामध्ये करू शकते. अशी व्यक्ती आपल्या आयुष्यात कुठल्या न कुठल्या वळणावर नक्कीच येते. जिच्या एका स्पर्शाने, असण्याने आपलं अयुष्यचं उजळून निघतं. ती नुसती वरदेखली चकाकी नसते. तो आपल्याला कणखर बनवतो, आपल्यातले गुण चाकाकायला लागतात आणि आपलं आयुष्यचं लखलखून निघतं. अश्या आपल्या आयुष्यातल्या अल्केमिस्टला सलाम कारण तोच आपल्याला खजिन्यापर्यंत पोहचण्याचा मार्ग दाखवतो आणि बळंही देतो. 

न पाठवलेली पत्रे

प्रिय तू,

तुला कधी सांगितलं आहे का मी पहिल्यांदा तू कधी आवडलीस मला? कितीही विचार केला तरी नेमका तो क्षण मला आजही आठवत नाही. असं नक्की काय असतं जे दोन जीवांना एकमेकांकडे आकर्षित करतं हे मला आजवर समजलं नाहीये. नजरा नजर झाल्यावर एखादं माणूस आपल्या मनात चटकन शिरतं असं का होत असावं? कित्येकदा असं पटकन शिरलेली व्यक्ती तेवढ्याच गतीने बाहेर सुद्धा निघून जाते. पण काही जणं आयुष्यात येतातच जणू कायम स्वरूपी घर करण्यासाठी! कितीही आणि काहीही केलं तरीही मग ते आपली जागा सोडून जात नाहीत आणि मग दुसरं कोणीही त्या जागी परत येऊ शकत नाही. तसंच काहीसं झालं तुझ्याबाबत! 

कधी कधी वाटतं मला जर पहिले हे माहीत असतं तर तो क्षण ज्या क्षणी तू माझ्या मनावर कायमस्वरूपी कोरली गेलास, तो क्षण पुसून टाकायला हवा होता

 मी… पण मी तसं केलं असतं तर कदाचित मी स्वतःला सापडलो नसतोच कधी.. तू कधी मनात भरलीस, कधी आवडायला लागली, कधी तुझ्या प्रेमात मी पडलो आणि हे प्रेम कधी आयुष्याचा एक भाग बनलं हे इतकं नैसर्गिक होत की पाणी गळ्यापर्यंत पोहोचलं तेव्हा कुठं हे समजायला सुरुवात झाली, तुझ्यावर प्रेम करणं म इतकं सवयीचं झालंय की आता आपण काहीतरी खास करतो असं सुद्धा वाटत नाही मला..

मला नेहेमी वाटतं की आकर्षण,आवड, प्रेम, सवय अशी लेबलं का लावतो आपण भावनांवर? प्रेयसी,बायको,गर्लफ्रेंड,क्रश नात्यांना नावं दिली की काय बदलतं नक्की?

समाजाच्या, पावित्र्याच्या चौकटी नात्याला, भावनेला बांधून ठेवू शकत नाही असं वाटायचं मला. मी फार वेडा होतो तेंव्हा.. कदाचित अजूनही आहे.. 

प्रेमावर प्रचंड विश्वास होता माझा!

प्रेमाची फार गंमत असते बरंका!! कितीही लपवायचा प्रयत्न केला तरीही त्याचा सुगंध दरवळतोच! म्हणून मी काही काळानंतर असा प्रयत्न करणं सुद्धा सोडून दिलं.. कारण मला माहीत आहे की मी कितीही लपवलं तरीही हे प्रेम लपणार नाही आणि कितीही ठरवलं तरी ते तुझ्यापर्यंत पोहोचू शकणार नाही.

तसंही प्रेम पोहोचलं तुझ्यापर्यंत तरी त्याने तुला असा कितीसा फरक पडणार आहे? मला जेंव्हा जेंव्हा दुःख झालं, जेंव्हा जेंव्हा अडचणी आपल्या, जेंव्हा असे प्रसंग आले की माझ्या डोळ्यातून पाणी वाहिलं तेंव्हा तेंव्हा मी एकच पार्थना केली की असे दिवस कोणावरही येऊ देऊ नकोस, आणि आज तू आनंदात आहेस, सुखी आहेस, तुझ्या अवती भोवती प्रेम करणारी माणसं आहेत, तुला कशाचीही गरज नाहीये .. अगदी माझ्या प्रेमाचीही नाही.. आणि म्हणून माझं प्रेम तुझ्यापर्यंत ना पोहोचू शकेल आणि तुझ्या आयुष्यात त्याला जागा मिळेल का नाही ह्याबात मी सांशक आहे.

पण म्हणून काही मला प्रेम करणं बंद नाही करता येणार हे चालत राहील...कधीपर्यंत नाही सांगता येणार, 

मला वाटतं माझ्यासाठी असेल का कोणी इतकं प्रेम करणारं? अशक्य ...माझ्यासारखे लोक तसेही कमी आहेत जगात 😊 तु असा कसा वेगळा, 

 माझी एक मैत्रीण म्हणायची की जो प्रेम करतो तो महान असतो, ज्याच्यावर ते केलं जातं तो नाही! हे खरं आहे का नाही मला माहीत नाही! “ताबिश देहलवी” यांचा फार सुंदर शेर आहे एक…

शाहों की बंदगी में सर भी नहीं झुकाया

तेरे लिए सरापा आदाब हो गए हम……..

राजा महाराज्यांच्या समोर सुद्धा कधी मी वाकलो नाही, मुजरा केला नाही पण तुझ्यासमोर मात्र अगदी वर पासून खालपर्यंत विनयाने वागतो आहे मी! आजवर कधी कोणत्या राजा समोर नाही कोणत्या देवासमोर मी साधी मान झुकवली नाही पण तुझ्या प्रेमात मी इतका नखशिखांत बुडलो आहे की प्रेम आता माझ्यासाठी भक्तीच आहे आणि म्हणून तुझ्यासमोर मी स्वतःला वाकवून समर्पित केलं आहे.

कित्येकदा लोकं प्रेमाला आणि स्वाभिमानाला तोलायची चूक करतात. प्रेम आपल्या जागी आणि स्वाभिमान आपल्या जागी! प्रेम आहेच पण माझा स्वाभिमान अजूनही कोणी तोडू शकलं नाहीये. अगदी तू सुद्धा नाही… आणि तो तुटणं कधी शक्य सुद्धा नाहीये. कारण माझ्या प्रेमाला ना कोणत्या नावाची गरज आहे, ना समाज मान्य नात्याची गरज आहे आणि ना कोणत्या लेबलची! लोकांना काहीही समजू दे तू माझ्या प्रेमाला माझी कमजोरी समजण्याची चूक करणार नाहीस इतकी तरी अपेक्षा मी करूच शकतो आणि म्हणूनच आजही तू मला विचारलंस तर मला सांगता येणार नाही की ह्याची सुरवात कधी झाली पण शेवट.. कदाचित तो कसा करायचा हे माझ्या हातात आहे. कदाचित नाही.. पूर्णतः माझ्याच हातात आहे. 

प्लेटोचं एक फार सुदंर वाक्य आहे.. 

“He whom Love touches not walks in darkness”…… 

त्यामुळे नेहेमी लक्षात ठेव..मला अंधाराची अजिबात भीती नाहीये. माझ्या आयुष्याचे रस्ते हे कायस्वरूपी प्रकाशमान झाले आहेत कारण माझ्यासोबतीला प्रेम आहे! तुला हे उमजलं तर ते तुझ्यासाठी चांगलं ठरेल आणि नाही उमजलं तरीही माझं काहीही नुकसान होणार नाहीये हे मात्र नक्की! मी घट्ट पाय रोवून उभा आहे, कायम आणि कायम राहीन… तू नसलीस तरीही

तुला हे कधी सांगू न शकलेला, मी..